Στην εποχή της ψηφιακής επανάστασης, όπου η πληροφορία ρέει ανεξέλεγκτα, συχνά τίθεται το ερώτημα για την αναγκαιότητα των υποχρεωτικών κρατικών δημοσιεύσεων στον έντυπο περιφερειακό τύπο. Ωστόσο, η απάντηση δεν είναι απλή και ξεπερνά κατά πολύ το στενό πλαίσιο της οικονομικής ενίσχυσης των εφημερίδων. Πρόκειται για ένα ζήτημα που αγγίζει τον πυρήνα της διαφάνειας, της χρηστής διοίκησης και, εν τέλει, της ίδιας της δημοκρατίας.
Είναι κρίσιμο να γίνει αντιληπτό ότι οι υποχρεωτικές κρατικές δημοσιεύσεις δεν αποτελούν «δώρο» ή επιχορήγηση προς τον περιφερειακό τύπο. Είναι η εκπλήρωση μιας στοιχειώδους και αυτονόητης υποχρέωσης της πολιτείας να ενημερώνει τους πολίτες της με τρόπο έγκυρο, αξιόπιστο και με αποδεικτική ισχύ. Όταν το δημόσιο, είτε μέσω κεντρικών, είτε μέσω τοπικών φορέων, προχωρά σε έργα, προμήθειες, υπηρεσίες ή οποιαδήποτε ενέργεια που αφορά τη διαχείριση του δημόσιου χρήματος, η πλήρης και έγκαιρη πληροφόρηση είναι απαραίτητη.
Οι κανόνες δημοσιότητας όλων των πράξεων και αποφάσεων του δημοσίου τομέα είναι ουσιώδη και κρίσιμα στοιχεία για την εγκυρότητά τους. Η μη τήρηση ή η πλημμελής τήρησή τους μπορεί να επιφέρει, σύμφωνα με την πάγια νομολογία, πλήρη και απόλυτη ακυρότητα. Ο έντυπος τύπος, ιστορικά και διαχρονικά, έχει διαδραματίσει τον βασικό ρόλο στην εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης, παρέχοντας ένα αποδεικτικό μέσο δημοσιότητας που δύσκολα υποκαθίσταται.
Το επιχείρημα ότι η ανάρτηση σε διάφορες ιστοσελίδες ή στο ΚΗΜΔΗΣ (Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων) υποκαθιστά πλήρως τη δημοσίευση στον τύπο είναι λογικά και νομικά αστήρικτο. Μια απλή ανάρτηση στο διαδίκτυο είναι μια «δυνητική» μορφή γνωστοποίησης σε ένα αφηρημένο, ενδεχομένως μηδενικό, αριθμό αποδεκτών. Αποκλείει εκ των πραγμάτων ένα μεγάλο αριθμό πολιτών που είτε δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, είτε δεν είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση του.
Οι διακηρύξεις δημοπρασιών και οι προκηρύξεις διαγωνισμών δεν αφορούν μόνο τους συμμετέχοντες εργολάβους ή προμηθευτές. Αφορούν και τους απλούς πολίτες που έχουν προφανές ενδιαφέρον να πληροφορούνται τι πρόκειται να γίνει στην περιοχή τους, πώς διαχειρίζεται το δημόσιο χρήμα η τοπική, περιφερειακή ή κεντρική εξουσία. Η δημοσίευση στον έντυπο τύπο εξασφαλίζει την προσβασιμότητα της πληροφορίας σε όλους, συμβάλλοντας στην ενεργό συμμετοχή των πολιτών και στην κοινωνική λογοδοσία. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ίδια η Πολιτεία, σε αιτιολογικές εκθέσεις νόμων, έχει συνδέσει ρητά τη δημοσίευση στον τοπικό και περιφερειακό τύπο με τη διαφάνεια των δημοσίων συμβάσεων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
Το δημοσιονομικό και επιχειρηματικό κόστος των κρατικών δημοσιεύσεων είναι ελάχιστο σε σχέση με το εξυπηρετούμενο αγαθό της διαφάνειας και της ασφάλειας των συναλλαγών. Αντιθέτως, η κατάργησή τους, στο όνομα της εξοικονόμησης κάποιων ευρώ, μπορεί να οδηγήσει σε πολλαπλάσιο δημοσιονομικό κόστος λόγω αδιαφανών πρακτικών που θα επικρατήσουν. Το παράδειγμα της κατάργησης της υποχρέωσης δημοσίευσης ισολογισμών Α.Ε. και Ε.Π.Ε., με εταιρείες να μην τους δημοσιεύουν επί χρόνια χωρίς κυρώσεις, είναι ενδεικτικό του κινδύνου που ελλοχεύει.
Σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, οι κρατικές δημοσιεύσεις, ιδίως όσον αφορά τη διάθεση δημόσιου χρήματος, γίνονται στον έντυπο τύπο. Δεν είναι δυνατόν να επικαλούμαστε το ευρωπαϊκό υπόδειγμα επιλεκτικά, μόνο ως πηγή περιορισμών, και να το παρακάμπτουμε όταν αφορά μέτρα και πολιτικές υπέρ του περιφερειακού τύπου.
Τέλος, είναι αδιαμφισβήτητο ότι οι υποχρεωτικές κρατικές δημοσιεύσεις αποτελούν σήμερα έναν βασικό οικονομικό πόρο για όλες τις επιχειρήσεις τύπου της ελληνικής περιφέρειας. Για τις περισσότερες μάλιστα, αποτελούν το κύριο έσοδό τους. Μια πιθανή κατάργησή τους θα σήμαινε το οριστικό τέλος για πλειάδα περιφερειακών εντύπων και την απώλεια εκατοντάδων θέσεων εργασίας σε περιοχές που είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθούν νέες.
Η διατήρηση των υποχρεωτικών κρατικών δημοσιεύσεων στον περιφερειακό τύπο δεν είναι απλώς ένα οικονομικό αίτημα, αλλά μια πολιτική επιλογή που αφορά την ποιότητα της δημοκρατίας μας, τη διαφάνεια των δημόσιων υποθέσεων και τη βιωσιμότητα ενός κρίσιμου πυλώνα ενημέρωσης και ελέγχου στις τοπικές κοινωνίες.
