Γράφει η Ελένη Παπαδημητρίου
Η χρήση ψηφιακών συσκευών από παιδιά και εφήβους έχει αυξηθεί
δραματικά τα τελευταία χρόνια, με πολλούς επιστήμονες να ερευνούν τις
επιπτώσεις αυτής της τάσης στην ψυχική υγεία και την ανάπτυξη των παιδιών.
Σύγχρονες έρευνες αποκαλύπτουν ότι η υπερβολική χρήση οθονών μπορεί να
οδηγήσει σε ψυχολογικές και γνωστικές δυσκολίες, ενώ οι περιορισμοί στη χρήση
τους φαίνεται να βελτιώνουν τη συμπεριφορά και τις κοινωνικές δεξιότητες των
παιδιών.
Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο BMC Public Health (2024) εξετάζει τον
αντίκτυπο της παρατεταμένης χρήσης οθονών στην ψυχική υγεία των παιδιών. Τα
αποτελέσματα δείχνουν ότι οι έφηβοι που περνούν πάνω από τρεις ώρες
ημερησίως μπροστά από μια οθόνη εμφανίζουν αυξημένα συμπτώματα άγχους,
κατάθλιψης και δυσκολίες στον ύπνο. Παρόμοια, μία άλλη έρευνα του BMC
Psychology (2023) τονίζει ότι δεν επηρεάζει μόνο η διάρκεια, αλλά και το
περιεχόμενο της χρήσης. Τα παιδιά που χρησιμοποιούν τις οθόνες κυρίως για
κοινωνικές ή εκπαιδευτικές δραστηριότητες αντιμετωπίζουν λιγότερα προβλήματα
από εκείνα που καταναλώνουν παθητικά περιεχόμενο, όπως τα βιντεοπαιχνίδια ή
τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι ανησυχίες για τη χρήση οθονών επεκτείνονται και στα πολύ μικρά παιδιά.
Οι σουηδικές αρχές υγείας προτείνουν να αποφεύγεται πλήρως η χρήση οθόνης για
παιδιά κάτω των δύο ετών, καθώς μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη της
προσοχής, της γλώσσας και των κοινωνικών δεξιοτήτων τους. Μελέτη του
Πανεπιστημίου Tohoku στην Ιαπωνία, που δημοσιεύθηκε στο JAMA Pediatrics
(2023), έδειξε ότι η αυξημένη έκθεση σε οθόνες στην ηλικία του ενός έτους
σχετίζεται με καθυστερήσεις στην ανάπτυξη της επικοινωνίας, της λεπτής
κινητικότητας και των κοινωνικών δεξιοτήτων μέχρι την ηλικία των τεσσάρων ετών.
Τα παιδιά που είχαν μεγαλύτερο χρόνο μπροστά σε οθόνη εμφάνισαν σημαντικές
δυσκολίες στην επίλυση προβλημάτων και στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις (JAMA
Pediatrics). Παράλληλα, έρευνα από το Πανεπιστήμιο Drexel στις ΗΠΑ διαπίστωσε
ότι τα βρέφη και τα νήπια που εκτίθενται συχνά σε οθόνες έχουν αυξημένο κίνδυνο
εμφάνισης νευροαναπτυξιακών διαταραχών, όπως ΔΕΠΥ και αυτισμό. Επιπλέον,
κάθε επιπλέον ώρα έκθεσης στην οθόνη ημερησίως αύξανε την πιθανότητα
εμφάνισης αισθητηριακών διαταραχών κατά 23% στους 18 μήνες και κατά 20%
στους 24 μήνες.
Πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου της Νότιας Δανίας ανέλυσε δεδομένα
από 89 οικογένειες και 181 παιδιά ηλικίας 4 έως 17 ετών. Οι ερευνητές
διαπίστωσαν ότι όταν ο χρόνος μπροστά σε οθόνες περιορίστηκε σε μόλις τρεις
ώρες την εβδομάδα, υπήρξαν σημαντικά οφέλη. Τα παιδιά εμφάνισαν λιγότερα
συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης, βελτίωση στη διαχείριση συναισθημάτων,
αύξηση της κοινωνικής συμπεριφοράς και βελτίωση των κοινωνικών τους σχέσεων.
Στην Ελλάδα, ο υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού,
Κυριάκος Πιερρακάκης, ανακοίνωσε την πρωτοβουλία "Κινητό στην τσάντα", με
στόχο την πλήρη απαγόρευση της χρήσης κινητών στα σχολεία. Αν και η χρήση
κινητών απαγορεύεται στα ελληνικά σχολεία από το 2006, η πραγματικότητα
δείχνει ότι το μέτρο δεν εφαρμόζεται πάντα. Η νέα πρωτοβουλία αποσκοπεί στη
δημιουργία ενός σχολικού περιβάλλοντος απαλλαγμένου από περισπασμούς,
ενθαρρύνοντας την προσοχή και τη φυσική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών.
