Αθήνα – Στην καρδιά της ελληνικής Βουλής, τη Δευτέρα 7 Απριλίου 2025, η επίκαιρη ερώτηση της Βουλευτού Πέλλας του Κινήματος Δημοκρατίας, κ. Θεοδώρας Τζάκρη, προς τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, έφερε στο προσκήνιο ένα ζήτημα υψίστης σημασίας για την αγροτική παραγωγή της Βόρειας Ελλάδας: την επικείμενη απουσία εναέριας χαλαζικής προστασίας για το 2025 και τις δραματικές συνέπειες που αυτό συνεπάγεται. Η άκαρπη κατάληξη και του δεύτερου διαγωνισμού για την ανάθεση του προγράμματος, στις 27 Φεβρουαρίου 2025, σήμανε συναγερμό στους αγρότες, οι οποίοι ήδη βιώνουν τις καταστροφικές συνέπειες των ακραίων καιρικών φαινομένων και αισθάνονται πλέον εντελώς απροστάτευτοι.
Η κ. Τζάκρη, με την οξυδέρκειά της, ανέδειξε την αδιαμφισβήτητη σημασία του εθνικού προγράμματος εναέριας χαλαζικής προστασίας, ένα θεσμό που λειτουργεί αποτελεσματικά από το 1981, συμβάλλοντας καθοριστικά στον περιορισμό των ζημιών από χαλαζοπτώσεις στην ευαίσθητη αγροτική παραγωγή. Η λήξη του υφιστάμενου προγράμματος στις 30 Σεπτεμβρίου 2024, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στην προκήρυξη του νέου διαγωνισμού για την περίοδο 2025-2029, είχαν προκαλέσει έγκαιρα τις εύλογες ανησυχίες των εμπλεκομένων. Παρά τις συνεχείς επισημάνσεις για την ανάγκη έγκαιρης δρομολόγησης των διαδικασιών, ο ΕΛΓΑ προχώρησε στην ανάρτηση της διαβούλευσης για τον νέο διαγωνισμό μόλις στις 31 Αυγούστου 2024.
Ο αρχικός σχεδιασμός του Υπουργείου, τον οποίο η κ. Τζάκρη χαρακτήρισε εύστοχα, προέβλεπε τη διεύρυνση του προγράμματος, συμπεριλαμβάνοντας νέες, ευάλωτες σε χαλαζοπτώσεις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας (Καστοριά, Κοζάνη, Φλώρινα), της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης (Καβάλα, Ξάνθη, Ροδόπη), τη Χαλκιδική, καθώς και τις ορεινές παραμεθόριες περιοχές της Πέλλας που μέχρι σήμερα παρέμεναν εκτός προστασίας. Ωστόσο, ο διαγωνισμός, παρά τις δύο παρατάσεις που δόθηκαν με το πρόσχημα του «μεγάλου ενδιαφέροντος» – το οποίο στην πορεία αποδείχθηκε ανύπαρκτο – κατέληξε σε άγονο αποτέλεσμα στις 31 Δεκεμβρίου 2024. Η απουσία ουσιαστικών βελτιώσεων στους όρους του διαγωνισμού, παρά τις παρατηρήσεις των ενδιαφερομένων κατά τη διαβούλευση, οδήγησε στην απογοητευτική μη κατάθεση καμίας προσφοράς.
Σε μια ύστατη προσπάθεια να διατηρηθεί τουλάχιστον το status quo, ο ΕΛΓΑ προκήρυξε στις 27 Φεβρουαρίου 2025 έναν νέο διαγωνισμό για 1+1 χρόνο, βασισμένο στο παλαιό, συρρικνωμένο πρόγραμμα, αποκλείοντας δηλαδή τις νέες περιοχές που αρχικά προβλεπόταν να ενταχθούν. Όπως όμως ενημέρωσε ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Σταμενίτης, και αυτός ο δεύτερος διαγωνισμός κατέληξε σε άγονο αποτέλεσμα, βυθίζοντας τους αγρότες σε ακόμα μεγαλύτερη απελπισία.
Η κ. Τζάκρη μετέφερε με ένταση την αγωνία των αγροτών της Βόρειας Ελλάδας, οι οποίοι ήδη επλήγησαν σοβαρά από τον πρωτοφανή παγετό που έπληξε την περιοχή στις 19, 20 και 21 Μαρτίου, προκαλώντας ανυπολόγιστες ζημιές στις ευαίσθητες δενδρώδεις καλλιέργειες κατά την κρίσιμη περίοδο της ανθοφορίας, καθώς και σε άλλες καλλιέργειες όπως τα ακτινίδια και οι λωτοί. Η ήδη επιβαρυμένη κατάσταση επιδεινώνεται ραγδαία, καθώς έχουν ήδη σημειωθεί χαλαζοπτώσεις σε περιοχές όπως η Παναγίτσα, το Πολύκαστρο και η Ελασσόνα, ενώ χιονοπτώσεις και νέος παγετός αναμένονται τις επόμενες ημέρες, δημιουργώντας τον εφιαλτικό κίνδυνο της ολοκληρωτικής καταστροφής της φετινής παραγωγής.
Η εύλογη ερώτηση που έθεσε η κ. Τζάκρη προς τον Υπουργό ήταν καίρια: πώς θα διασφαλιστεί πλέον η χαλαζική προστασία αυτών των τεράστιων εκτάσεων με τις ζωτικής σημασίας καλλιέργειες στη Βόρεια Ελλάδα; Επιπλέον, η βουλευτής έθιξε ένα χρόνιο ζήτημα, αυτό των προγραμμάτων βροχής, τα οποία, παρά τις εξαγγελίες, δεν έχουν ποτέ ενεργοποιηθεί από τον ΕΛΓΑ, αφήνοντας αναπάντητα τα ερωτήματα για την αποτελεσματική διαχείριση των υδατικών πόρων στην αγροτική παραγωγή.
Η κ. Τζάκρη ήταν ιδιαίτερα αυστηρή όσον αφορά το ενδεχόμενο απευθείας ανάθεσης του Προγράμματος Χαλαζικής Προστασίας, ενός κονδυλίου που αγγίζει τα 20 εκατομμύρια ευρώ. Η βουλευτής τόνισε με έμφαση ότι μια τέτοια εξέλιξη θα εγείρει σοβαρές υπόνοιες σκοπιμότητας πίσω από τους άγονους διαγωνισμούς, υπονοώντας ότι θα μπορούσε να πρόκειται για μια προσφιλή πρακτική της κυβέρνησης για απευθείας αναθέσεις, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διαφάνεια και τη χρηστή διαχείριση των δημόσιων πόρων.
Από την πλευρά της κυβέρνησης, ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Σταμενίτης, επιβεβαίωσε με λύπη ότι και οι δύο διαγωνισμοί για την εναέρια χαλαζική προστασία απέβησαν άγονοι, χωρίς ωστόσο να μπορέσει να προσφέρει σαφείς εξηγήσεις για τους λόγους αυτής της αποτυχίας. Ο κ. Σταμενίτης ανέφερε ότι στο επόμενο διάστημα θα δρομολογηθεί μια διαδικασία στην Ενιαία Αρχή Προσφορών, όπου οι ενδιαφερόμενες εταιρείες θα κληθούν να υποβάλουν εκ νέου προσφορές, οι οποίες θα αξιολογηθούν από μια επιτροπή διαπραγμάτευσης του ΕΛΓΑ. Αυτή η διαδικασία, η οποία δεν είναι ευθέως ανταγωνιστική, εγείρει εύλογα ερωτήματα σχετικά με την ορθότητα του προϋπολογισμού και των τεχνικών προδιαγραφών των δύο προηγούμενων διαγωνισμών, οι οποίοι αποθάρρυναν τους πιθανούς αναδόχους από τη συμμετοχή.
Επιπλέον, ο κ. Σταμενίτης υποστήριξε ότι η πιο προβληματική περίοδος για το χαλάζι είναι μετά τις 20 Μαΐου, ημερομηνία που αποτελεί και ζημιογόνο αίτιο για τον ΕΛΓΑ, παραβλέποντας το γεγονός ότι χαλαζοπτώσεις έχουν ήδη σημειωθεί και οι αγρότες παραμένουν απροστάτευτοι. Ο Υφυπουργός αναφέρθηκε επίσης στο πρόγραμμα 5.1.1 (το οποίο όμως δεν έχει ακόμη προκηρυχθεί και πρέπει να ολοκληρωθεί εντός του 2025) και στην μελλοντική στελέχωση του ΕΛΓΑ με μόνιμο και εποχιακό προσωπικό, χωρίς ωστόσο να δώσει καμία απάντηση στο κρίσιμο ερώτημα γιατί ο ΕΛΓΑ δεν έχει ενεργοποιήσει ακόμη τα απαραίτητα προγράμματα βροχής.
Στην αναλυτική πρωτολογία της, η κ. Τζάκρη υπογράμμισε τον ιστορικό ρόλο του Εθνικού Προγράμματος Χαλαζικής Προστασίας και την έναρξή του κάθε χρόνο στις 20 Μαρτίου, με στόχο την προστασία της αγροτικής παραγωγής από τις καταστρεπτικές συνέπειες του χαλαζιού. Επανέλαβε την αρχική πρόθεση του Υπουργείου για ένα διευρυμένο πρόγραμμα που θα κάλυπτε επιπλέον περιοχές, τονίζοντας την ορθότητα αυτής της κατεύθυνσης. Ωστόσο, κατέδειξε τις τραγικές καθυστερήσεις και την αδιαφορία για τις έγκαιρες προειδοποιήσεις, οι οποίες οδήγησαν στην άκαρπη κατάληξη του πρώτου διαγωνισμού. Η βουλευτής κατηγόρησε ευθέως την κυβέρνηση για επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος, με μεγαλόπνοες εξαγγελίες που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Στη δευτερολογία της, η κ. Τζάκρη ήταν ακόμη πιο αιχμηρή, τονίζοντας την αδικαιολόγητη οπισθοδρόμηση και την έλλειψη εναέριας χαλαζικής προστασίας για τεράστιες εκτάσεις στη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα εν έτει 2025. Η άκαρπη κατάληξη και του δεύτερου διαγωνισμού επισφράγισε την αποτυχία της κυβερνητικής διαχείρισης σε ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα για την πρωτογενή παραγωγή και την αγροτική οικονομία. Η βουλευτής έθεσε σοβαρά ερωτήματα για τις πραγματικές αιτίες αυτών των συνεχόμενων άγονων διαγωνισμών, αφήνοντας ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα, συμπεριλαμβανομένου και της σκόπιμης υπονόμευσης του προγράμματος.
Η κ. Τζάκρη τόνισε με δραματικό τρόπο την πλήρη απροστάτευτη κατάσταση των αγροτών, όχι μόνο κατά την κρίσιμη περίοδο Μαρτίου-Μαΐου, αλλά για ολόκληρη την φετινή καλλιεργητική περίοδο. Η απουσία εναέριας κάλυψης αφήνει τις καλλιέργειες ευάλωτες και εκτεθειμένες στα ακραία καιρικά φαινόμενα, με καταστροφικές συνέπειες για το εισόδημα των αγροτών, το οποίο ήδη συρρικνώνεται τα τελευταία χρόνια λόγω της κλιματικής κρίσης και του αυξημένου κόστους παραγωγής.
Η βουλευτής κατέστησε σαφές ότι η προστασία της αγροτικής παραγωγής πρέπει να αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα, ειδικά μετά τις σοβαρές ζημιές που προκλήθηκαν από τον παγετό του Μαρτίου. Η πλέον ενδεδειγμένη λύση, κατά την κ. Τζάκρη, είναι η άμεση παράταση του προηγούμενου προγράμματος για το 2025 και η ταχεία προώθηση του διαγωνισμού για το νέο, διευρυμένο πρόγραμμα, ώστε να τεθεί σε εφαρμογή από το 2026.
Τέλος, η κ. Τζάκρη επανέφερε το ζήτημα των προγραμμάτων βροχής, εκφράζοντας την απορία για την συνεχιζόμενη αδράνεια του ΕΛΓΑ από το 2014, παρά τα έντονα προβλήματα λειψυδρίας που αντιμετωπίζουν ορισμένες περιοχές κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η αυστηρή προειδοποίηση για το ενδεχόμενο απευθείας ανάθεσης του προγράμματος, ύψους 20 εκατομμυρίων ευρώ, έκλεισε την ομιλία της κ. Τζάκρη, υπογραμμίζοντας τις σοβαρές ανησυχίες για διαφάνεια και χρηστή διαχείριση.
Η συζήτηση στη Βουλή ανέδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο την κρισιμότητα της κατάστασης και την έντονη ανησυχία των αγροτών της Βόρειας Ελλάδας για το μέλλον της παραγωγής τους. Η απουσία εναέριας χαλαζικής προστασίας για το 2025 αποτελεί μια σοβαρή απειλή για την αγροτική οικονομία της περιοχής, η οποία ήδη δοκιμάζεται από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και την οικονομική αβεβαιότητα. Η κυβέρνηση καλείται πλέον να αναλάβει άμεσες και αποτελεσματικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση αυτού του επείγοντος ζητήματος, προκειμένου να διασφαλίσει το εισόδημα των αγροτών και τη βιωσιμότητα της αγροτικής παραγωγής στη Βόρεια Ελλάδα. Η επόμενη μέρα αναμένεται με αγωνία από τους αγρότες, οι οποίοι ελπίζουν σε άμεσες λύσεις που θα τους προστατεύσουν από τις καταστροφικές συνέπειες των ακραίων καιρικών φαινομένων.
